Сутра 9. Ниродха паринама

Комментарий

Когда преобладает состояние внимания, наша поза безмятежна, дыхание спокойно, концентрация на объекте такова, что мы полностью поглощены им и забываем об окружении. Но когда мы пребываем в рассеянном состоянии, наша поза далека от безмятежности, наше дыхание прерывисто, и весь наш внешний облик демонстрирует нашу невнимательность.

Комментарий

В этой сутре объясняется фундаментальное состояние ментального преобразования, которое включает практика йоги. Вы должны знать, что, когда достигается самадхи, [это означает, что] ваше сознание прошло через определенное состояние преобразования и в области сознания произошло [определенное] изменение. Паринама есть изменение. Например, творог ― это паринама молока. В самадхи или даже в предварительной садхане ум претерпевает некоторые изменения. Вид преобразования и степень их проявления могут быть различными. Весь спектр преобразований включает три вида. Настоящая сутра описывает преобразование в форме подавления. Существуют еще две формы, которые описываются в следующих двух сутрах. Они называются преобразованием в форме успокоения и преобразованием в форме концентрации. Таким образом, после достижения самадхи ум испытывает эти три вида изменений. Следует понимать, что первым происходит самадхи паринама, следующим ― экаграта паринама и последним наступает ниродха паринама. Это происходит так: с началом практики самьямы ум проходит через три стадии преобразования. Первая стадия ― это самадхи, вторая ― экаграта и третья ― ниродха. Это их [реальная] очередность; в сутрах изменен порядок [изложения].
Ниродха ― это подавление объекта медитации. Это очень интересная тема. Когда вы практикуете самьяму, например на АУМе как основе, вы пытаетесь осознавать его и ничего более. Всякое отвлечение внимания преодолевается, даже если его содержанием является ваш гуру, Бог или любая другая идея. Все, кроме АУМа, подавляется. Это называется самадхи паринама. Вследствие этого вы достигаете состояния спокойствия. Когда это состояние реализовано, АУМ становится ясным и поток его осознавания вашим умом становится непрерывным. Если практика продолжается в течение получаса, то в каждый момент [этого периода] в вашем сознании будет [только] АУМ. В этом процессе один АУМ [как бы] следует за другим и [таким образом] осуществляется непрерывность. Это подобно непрерывности [горения] масляной лампы, [когда по сути пламя в каждое мгновенье новое]. В этом состоянии ум испытывает преобразование, которое называется экаграта паринама.
Когда вы продвигаетесь дальше, внезапно к вам может придти какая то другая идея. Это не ниродха. Она называется вьюттхана и является просто возрождением предыдущего [состояния] сознания. Затем следует подавление этой идеи, в результате чего снова появляется АУМ. Этот особый период подавления и называется ниродхой. Это одна из паринам.
Теперь ученику следует узнать, как удалить пратьяю полностью. В ниродха паринаме подавляется пратьяя отвлекающего фактора. Затем наступает период, когда ум испытывает второе состояние ― преобразование в экаграта паринаме. После этого вы должны будете вместо концентрации на АУМе сконцентрироваться на процессе вмешательства [в уже произвольную деятельность ума] и пытаться удалить из него этот АУМ. Удалить эту пратьяю из ума очень трудно, потому что в тот момент, когда вы пытаетесь сделать ваше сознание безобъектным ― шуньей, снова будет приходить АУМ. Его снова придется удалять. Он снова будет приходить и снова должен быть удален. С практикой продолжительность периода, не требующего вмешательства, будет возрастать и, в конце концов, пратьяя исчезнет. После чего наступает абсолютная пустота. Это период ниродха паринамы. В этом заключается особенный метод йоги, который должен быть понят. Сначала йога пытается вытащить один шип с помощью другого и, когда шип удаляется, другой шип также выбрасывается. Йога пытается вызвать преобразование в сознании с помощью введения одной особенной пратьяи или символа и последующего его выбрасывания. Итак, ниродха паринама есть выбрасывание пратьяи, которая могла создаваться годами.
Вьюттхана и ниродха ― это два вида активности сознания. Это два вида динамических самскар, которые ответственны за стадии проявления и подавления. Таким образом, эти два состояния (выражение и подавление) возникают, [какое то время длятся] и неразрывно с ними следует пратьяя. Ниродха паринама существует, даже когда имеется единственная пратьяя, приходящая в сознание время от времени, между двумя проявлениями пратьяи. Но эта [единственная] пратьяя также должна быть подавлена. Приходит состояние полной пустоты, затем снова появляется пратьяя. Ниродха отличается от лайи. Иногда во время практики медитации мгновенно наступает пустота, в которой все исчезает; это лайя, не ниродха. Она непроизвольна. Ниродха ― это умышленное подавление; в этом ее отличие от лайи. Преобразование в форме сознательного подавления является последним преобразованием ума. Преобразованию [подвержен не только ум], его также испытывает и физическое тело, например [проходя периоды] детства, юности, старения и умирания. Подобное преобразование ум претерпевает, [проходя] от [состояния] дхараны до самадхи три стадии, называемые самадхи паринама, экаграта паринама и ниродха паринама. В самадхи паринаме вы пытаетесь установить определенную пратьяю и избавиться от других идей. В экаграта паринаме вы пытаетесь продлить эту пратьяю, поскольку теперь нет отвлечений, ум спокоен. В ниродха паринаме вы пытаетесь ослабить пратьяю, которую до этого установили, и установить шуньяту. Посредством этого вы выходите за пределы области сабиджа самадхи и входите в нирбиджа самадхи.

Комментарий

Ниродха паринама дасягаецца праз вывучэнне імгненняў цішыні, якія надыходзяць у прамежках паміж ўзнікаюць і нарастаючымі ўражаннямі, з аднаго боку, і нашым імпульсам ўціхамірыць іх, з другога, а таксама ў прамежках паміж гэтым імпульсам і адраджаецца думкай.

Галоўным прадметам філасофіі Патанджали з'яўляецца ўзаемасувязь «Я», Пуруша, і прыроды, пракрити. Мы нараджаемся ў прыродзе; без яе нішто ў гэтым свеце не магло б рухацца, змяняцца, адбывацца. Мы імкнемся выйсці за межы прыроды і, вызваліўшыся ад яе ўздзеяння, дасягнуць вечнай свабоды.
Пачуццёвае ўцягванне спараджае прыхільнасць і жаданне, фрустрацыю і гнеў. Усё больш ідучы на ​​падставе ў пачуццяў, чалавек у канчатковым выніку губляе ўсякую арыентацыю, і яго розум руйнуецца. Спалучаючы тэхнікі ямы, пра- асаны, пранаямы і пратьяхары, мы вучымся кантролі. Незалежна ад таго, засяроджваецца мы на дыханні або на нейкім іншым аб'екце, вучымся Ці ў Асанаў накіроўваць і рассейваць свядомасць, першыя пяць сродкаў - гэта знешнія сродкі ўтаймавання свядомасці. Тут зразуменне адбываецца пры наяўнасці як суб'екта, так і аб'екта. Паколькі гэты працэс адносны, Дуал, ён параўнальна просты. Але як суб'ект можа ўздзейнічаць на суб'ект, свядомасць на свядомасць? Іншымі словамі, як зірнуць сабе ў вочы сваімі ж вачамі? У Сутры III.9-15 Патанджали тлумачыць менавіта гэта.
Сутры III.13-14 дазваляюць не толькі распазнаць ўнутры свядомасці тонкія ўласцівасці прыроды і адрозніць іх адзін ад аднаго, але і размежаваць тое, што падвяргаецца ўздзеянню часу і часам змяняецца, ад таго, што вечна і нязменна. Такім чынам, у сваім ўнутраным пошуку мы знаходзім тую свабоду, якую так прагнулі атрымаць, ажыццяўляючы пошук знешні. Свабода, якую мы дасягаем, пазбаўляючыся ад тыраніі часу і ад ілюзіі, што яно абсалютна, сама па сабе особенна. Адхіліцца ад знешніх аб'ектаў значна прасцей, чым разарваць путы, якія прывязалі да іх само наша прытомнасць. Калі б гэта было не так, зняволенага, які адбывае пакаранне ў адзіночнай камеры, можна было б з поўным правам назваць напалову йогином. Дзякуючы ўнутранаму пошуку жаданне, прыхільнасць і непрыязнасць паміраюць у самым сваім крыніцы.
У Сутре III.4 Патанджали кажа пра тое, што дхарана, дхьяна і самадхі - гэта тры валакна, якія, пераплятаючыся, ўтвараюць адну, адзіную нітку. Далей ён тлумачыць тры тыпу трансфармацыі свядомасці, якія непасрэдна звязаныя з дхараной, дхьяна і самадхі і якія паступова набліжаюць нас да саміх вяршыняў - туды, дзе свядомасць адлюстроўвае святло душы. Да трох тыпах трансфармацыі ставяцца ниродха паринама, самадхі паринама і экаграта паринама. Іх можна суаднесці з трыма тыпамі трансфармацыі прыроды - дхарма, лакшана і авастха паринама (III.13). Трансфармацыя прыроды ў любым яе выглядзе адбываецца з прычыны ўзмацнення ўспрымання. Гэта вынік спасціжэння рэальнасці прыроды на самым высокім узроўні. Звычайна пад трансфармацыяй разумеюць нейкую сукупнасць дзеянняў, якія здзяйсняюцца ў рамках нейкай статычнай структуры. Аднак карысней было б прадставіць гэты працэс як пастаяннае гарманічнае рух патоку - так, як гэта прынята ў сучаснай фізіцы элементарных часціц.
Ниродха паринама звязаная са спосабам, які выкарыстоўваюць у медытацыі, калі дхарана губляе вастрыню ўвагі на аб'екце і фокусам становіцца сам розум. Пры дхаране і ниродха паринаме у назіранні праяўляецца дынамічнае пачатак.
У ниродха паринаме, трансфармацыі, якая прыводзіць да ўціхамірвання, свядомасць вучыцца супакойваць ўласныя ваганні, як адвольныя, так і міжвольныя. Паслядоўнасць тут наступная. Спачатку мы заўважаем, затым «схопліваецца» і, нарэшце, павялічваем падсвядомыя паўзы цішыні, якія ўзнікаюць паміж нарастаючай разумовай актыўнасцю, з аднаго боку, і стрымлівае - з другога, і наадварот.
Пастаянная змена уражанняў і контрвпечатлений нязменна абурае свядомасць, якое пераходзіць у стан, вядомае як вьюттхана Чыта або вьюттхана самскара (нарастальныя ўражанні). Заспакаенне людзей падымаецца хваляў свядомасці і пераадоленне нарастальных уражанняў вядома як ниродха Чыта або ниродха самскара. Каштоўныя псіхалагічныя імгненні паўзы (ниродхакшана), у якіх існуюць толькі спакой і цішыня, павінны быць павялічаны ў экстрахронологические імгненні свядомасці, без пачатку і канца.
Ключ да разумення крутоўнага ў свядомасці колы ператварэнняў крыецца ў дыханні. Паміж кожным удыхам і выдыхам дыханне на імгненне спыняецца - гэта можа адчуць кожны. Без гэтай паўзы мы не зможам ні ўдыхнуць, ні выдыхнуць. Паўза пасля кожнага удыху і выдыху каштоўная яшчэ і тым, што на імгненне дае адпачыць сэрцу і лёгкім. Гэты перыяд адпачывання я называю «шавасаной» сэрца і лёгкіх.
Йогины, якія распрацавалі пранаямы, назвалі натуральнае прастору паміж кожным новым удыхам і выдыхам, кумбхакой, працягласць якой варта павялічваць. Такім чынам, кожнае дыханне ўключае чатыры тыпу руху: ўдых, паўза, выдых, паўза. Свядомасці таксама ўласцівыя чатыры тыпы руху, якім адпавядаюць чатыры тыпу свядомасці: нарастальную свядомасць, спакойнае свядомасць, утаймоўваў свядомасць, спакойнае прытомнасць.
На самай справе ўдых генеруе разумовыя хвалі, а выдых дапамагае ўціхамірыць іх (гл. I.34). Паўзы паміж удыхам і выдыхам падобна інтэрвалам паміж нарастаючай і утаймоўваў разумовай актыўнасцю. Такім чынам, змена дыхання і змяненне свядомасці мяркуюць ідэнтычныя працэсы, паколькі як у першым, так і ў другім выпадку для фізіялагічнага і інтэлектуальнага цела наступаюць перыяды цішыні. Гэта імгненні вакууму, падчас якіх мы адчуваем пустэчу. Патанджали заклікае змяніць гэта адчуванне пустаты ў нейкае дынамічнае цэлае, падобна таму як мы ператвараем Аднанакіраваная ўвага ў ненаправленную ўважлівасць. Так мы падыходзім да другога тыпу трансфармацыі - самадхі паринаме.
Розум падобны марскіх хвалях: ён гэтак жа рухомы і неспакойны. Каб накіраваць увагу розуму на пэўную думка або аб'ект, неабходна прыкласці намаганні. Тут мы нярэдка губляем усвядомленасць, паколькі пачынаем стрымліваць што-небудзь ці адцягвацца. Выявіўшы і «схапіўшы» прамежкі цішыні, нам варта павялічваць іх, падобна таму як мы павялічваем затрымку паміж ўдыхамі і выдыхамі. Падаўжаючы імгненні бязмоўя, мы не пакідаем месца для нарастаючай і стрымлівае разумовай актыўнасці.
(Бог Крышна (Бхагавата-гіту, II.69) кажа: «Тое, што для астатніх - ноч, для якое было йогина - дзень, тое, што для йогина - ноч, дзень для астатніх». Гэтая зранку перадае тую ж думку. Калі з-за нарастальных і стрымліваюць думак які шукае працягвае не спаць, сузіральнік знаходзіцца ў ночы. Калі ж у падоўжаных прамежках паміж нарастаючай і утаймоўваў разумовай актыўнасцю сузіральнік абуджаецца, таго, хто шукае ахутвае змрок. Для лепшага разумення прадставім, што цела - гэта возера. Розум плавае на яго паверхні , а сузіральнік скрыты ў глыбінях. Так сузіральнік знаходзіцца ў ночы. Дзякуючы практыцы ёгі розум тоне, а сузіральнік ўсплывае. Дык для сузіральніка надыходзіць дзень.)
Абудзіўшыся пасля здаровага сну, чалавек адчувае сябе бадзёрым і свежым. Гэтак жа і свядомасць сузіральніка, ужыўшы падоўжаныя паўзы для ўласнага аднаўлення, здабывае свежасць. Навучыць свядомасць стрымліваць кожную якая ўзнікае ў ім думка спачатку даволі складана. Гэты працэс прадугледжвае рух, адваротнае плыні думкі (пратипакша), а таму стварае непакой. У той жа час рух ад ўціхамірвання да якая ўзнікае думкі - гэта рух па плыні (Пакш), і яно нараджае спакой. Першы шлях патрабуе сілы волі, а таму злёгку афарбаваны раджас. Другі - у некаторай ступені саттвичен, аднак афарбаваны Тамас. Каб свядомасць здабыла чыстае саттвичное стан дынамічнай цішыні, неабходна пастаянна прыкладаць намаганні і вучыцца павялічваць прамежкі спакою (гл. I.14). Калі мы убережем прытомнасць ад ўмяшання уражанняў, яно захавае свежасць і будзе ў спакоі знаходзіцца ва ўласнай мясціны. Гэта экаграта паринама.
Многія тлумачальнікі прыраўноўваюць ниродха паринаму да асампраджнята самадхі (або манолайе) на той падставе, што ниродха паринама мяркуе стрымліванне свядомасці "я". Гэтая стадыя, на іх думку, завяршальная, а таму сутры III.9, III.11 і III.12 павінны прытрымлівацца ў зваротным парадку - III.12, III.11 і, нарэшце, III.9. Такім чынам, першай у гэтай паслядоўнасці яны ставяць экаграта паринаму, звязваючы яе з аднанакіраваныя засяроджанасцю розуму ў дхаране. Падабенства тут, аднак, існуе толькі да тых часоў, пакуль мы гаворым пра павярхоўнае значэнні экаграты, т. Е. Аб Аднанакіраваная факусаванні на аб'екце. Аднак больш глыбокае значэнне гэтага слова - «адзін без другога», калі існуе толькі душа. Адкрываючы гэты глыбокі сэнс экаграта паринамы, мы больш ня падвяргаецца сумневу лагічнасць прыводнай Патанджали паслядоўнасці. Такія паняцці, як дгарма, лакшана і авастха паринама (III.13), яшчэ ў большай ступені растлумачваюць гэтае пытанне.
Свядомасць валодае трыма дхармическими ўласцівасцямі - яно можа блукаць, утаймоўваў і знаходзіцца ў бязмоўі. Стан бязмоўя павінна трансфармавацца ў дынамічнае, але цэласнае стан усвядомленасці. Патанджали папярэджвае, што пры ўціхамірванні старыя ўражанні могуць з'явіцца зноў. У гэтым выпадку садхаке варта развіваць здольнасць імгненна рэагаваць на іх і душыць іх у корані. Спакой аднаўляецца пасля кожнага акта ўціхамірвання. Гэта дгарма паринама. Калі ціхамірнае працягу спакою бесперапынна, наступаюць самадхі паринама і лакшана паринама. На гэтай стадыі садхака можа стаць палонным духоўнай пустыні манолайи (гл. I.18). Каб дасягнуць яднання з душой і знаходзіцца ў гэтым стане (авастха паринама) вечна, яму неабходна ўпарта працягваць сваю садхану. Дасягненне запаветнай, канчатковай мэты адбываецца дзякуючы экаграта паринаме. (Гл. I.20.)